Kako svaka legenda ima svoj početak, priču kako je sve počelo, tako i SAAB 99 Turbo iza sebe krije priču koja je od njega i stvorila legendu. Model koji je uveo „Turbo“ tehnologiju koja je kasnije proslavila malu, ali na daleko čuvenu fabriku iz Trollhattan-a. Ovdje ćemo se upoznati sa historijom SAAB-a 99 Turbo, koji je na sebe preuzeo rizik korištenja turbo punjača i još nekih SAAB-ovih ideja koje su zaživjele zajedno sa njim.
Sve je počelo davne 1977. godine kada je svjetlost dana na salonu automobila u Frankfurtu ugledao SAAB 99 Turbo kojeg je krasila prelijepa bijela perla boja karoserije. Tada je SAAB pokazao svijetu kakvu je glavobolju pripremio svojim konkurentima.
Od tog trenutka SAAB 99 Turbo postao je jedan od najznačajnijih modela ikada proizvedenih u SAAB-ovoj historiji, kao i prvi nosilac nove turbo tehnologije. SAAB je dodavanjem turbo punjača u model 99 postao prvi proizvodjač na svijetu koji je koristio turbo tehnologiju u putničkim automobilima. U to vrijeme je turbo tehnologija bila rezervisana samo za vrhunske sportske automobile.
Tim bolje, jer to pokazuje hrabrost SAAB-a da uvede nešto novo, a i želju za inovacijama i poboljšanjima svojih modela. Viziju koju su imali SAAB-ovi inžinjeri perfektno su prenijeli na 99 Turbo i učinili ga unikatnim.
SAAB 99 Turbo je jedini automobil toga doba koji je prilagodio rad turbopunjača pri niskim obrtajima motora što je rezultovalo ogromnim obrtnim momentom pri niskim obrtajima koji je dovodio do brutalnog medjuubrzanja, a bio je pogodan tokom preticanja i uopšte tokom normalne vožnje. Sportski automobili tog vremena imali su turbine koje najveću snagu isporučuju tek u visokim, krajnjim obrtajima motora, pa je 99 Turbo bio u znatnoj prednosti po pitanju elastičnosti.
Treba reći da se niko prije SAAB-a nije dosjetio, ili jednostavno nije imao hrabrosti, da u putnički automobil stavi turbo punjač i stvori elegantnog trkača sa kojim može da se ide na more i svakodnevno vozi, a vikendom ide na trkačku stazu. Još jedna novina koja je došla uz SAAB 99 Turbo jeste izbacivanje karburatora i korištenje elektronski kontrolisanog ubrizgavanja goriva (EMS) koji je već bio korišten u SAAB-u 99 EMS sa atmosferskim motorom. Priča o sistemu za ubrizgavanje primjenjena je još 1975. godine gdje je došlo do odluke da se D-Jetronic zameni K-Jetronic sistemom. Razlozi su bili višestruki, sa jedne strane zbog problema koji su nastajali prilikom ugradnje, jer je ovaj sistem morao u fabrici individualno za svako vozilo podešavati, što ga je činilo jako skupim i složenim, a sa druge strane nastajali su problemi kod duže eksploatacije gdje je dolazilo do pojave plavog dima zbog sistema za uštedu goriva. Sistem je napušten u Evropi, ali je usavršen od strane japanskih proizvodjača.
K-Jetronic je prihvaćen kao jednostavnija i jeftinija alternativa, pošto se dizne nisu zatvarale tokom rada motora (K u nazivu stoji za konstantno) i nije zahtjevao računar, već se samo povećanjem i smanjivanjem pritiska u K-glavi kontroliše količina goriva.
Ovaj sistem se pokazao kao vrlo pouzdan tako da ga je SAAB preuzeo za turbo motore, kao i mnogi drugi renomirani proizvodjači (BMW, Mercedes, Ferrari, Lamborghini itd.). K-Jetronik sistem ubrizgavanja koristio je još jedan čuveni automobil proizveden u Švedskoj,a to je Volvo 240 Turbo. U primjeni je bio sve do početka 90-ih gdje je zamjenjen pošto nije mogao da ispuni ekološke norme koje su postale rigoroznije.
Po pitanju vanjskog izgleda, da bi se SAAB 99 Turbo razlikovao od svoje braće, bilo je izmjena na karoseriji uključujući aerodinamički dodatak na prednjem dijelu automobila, zadnji spojler, specifične Inka(Inca) felge, kao i sportski volan u enterijeru te novi instrumenti. Najljepši detalj u enterijeru za mnoge ljubitelje SAAB-a jeste instrument (cajger) koji pokazuje pritisak u turbo punjaču i sjajno se uklapa u okruženje.
Proizvodnja SAAB-a 99 Turbo trajala je samo od 1978. do 1981. (ušlo i u 1982. godinu) i do tada je napravljeno 10.607 primjeraka u koje se ubraja 100 primeraka koji su služili kao predproduktivni test na izdržljivost i kvalitet. U početku proizvodnje SAAB 99 turbo je bio dostupan u “kupe-kombi” tipu karoserije sa 3 vrata, da bi se kasnije uvela klasična kupe verzija sa 2 vrata kako bi se ispunili uslovi za homologaciju i učestvovanje SAAB-a 99 Turbo na FiA WRC takmičenju, tj. svjetskom rally šampionatu.
To je bio poslednji SAAB koji je fabrički tim koristio na rally šampionatu, a najveći uspjeh zapisan je na stranicama SAAB motorsporta. Te 1978. godine je izbačena i vrlo mala limitirana serija SAAB-a 99 Turbo sa petora vrata koji je napravljen u nešto više od 100 primjeraka. Sada slijedi najljepši dio koji po perfomansama opisuje SAAB-a 99 Turbo i njegovo učešće u svijetu automobila.
SAAB 99 Turbo je bio neprikosnoven i vrlo sportski nastrojen automobil u svojoj klasi. Još jednom je donio unikatan i lep dizajn, ali i dorađen motor. Ispod haube se nalazio motor koji pripada porodici SAAB B motora. To je prepolovljen V8 motor koji se nalazio u Triumph Stag-u, samo što je od strane SAAB-a usavršen i dignut na viši nivo po pitanju pouzdanosti i kvaliteta. Taj redni četvorocilindraš dobio je Garrett gt30 turbinu i BOSCH(EMS) jedinicu za elektronski kontrolisano ubrizgavanje goriva.
Uz SAAB 99 Turbo standardno je došao 4-stepeni manuelni menjač koji je snagu od čak 145 KS tradicionalno slao na prednju osovinu. Ogibljenje je uz veću snagu i opterećenje moralo da bude modifikovano, te su amortizeri bili tvrđi, a opruge neznatno kraće kako bi se dobilo na okretnosti i agilnosti. Upravljač je direktan i lijepo prenosi povratne informacije sa podloge.
Postojala je i verzija koja je donijela genijalnu SAAB-ovu inovaciju nazvanu “water injection” koja je uz pomoć ubrizgavanja vode povećavala pritisak turbo punjača na 1,2 bar-a, a snaga je porasla na čitavih 160ks. Model koji je imao “water injection” dobio je nastavak S u imenu(SAAB 99 Turbo S), a ovaj sistem se mogao nadograditi od strane SAAB-a.
Sa svim ovim atributima SAAB 99 Turbo je prosto natjerao svoje konkurente da se zapitaju šta to SAAB ima, a oni nemaju. SAAB 99 Turbo je doveo do ludila sve poznate i cijenjene časopise toga vremena koji su prosto imali samo riječi hvale za 99-ku, jer svaka vožnja SAAB-a 99 Turbo je ostavljala poseban i nezaboravan utisak. Jednostavno SAAB 99 Turbo je bio originalan i dizajnom se dosta razlikuje od konkurencije.
U nekim testovima dolazilo je i do konkretnog zaključka da je SAAB 99 Turbo bolji od svojih rivala, a neki od njih su bili BMW 2002, Opel Monza, Alfa Romeo Giulia, a čak se i Ford Mustang pribojavao ove Turbo verzije. Možda najupečatljiviji trag koji je SAAB 99 Turbo ostavio pojavljivajući se na testovima i magazinima širom svijeta jeste opis čuvenog magazina “Car and Driver” čiji je utisak sa test vožnje sumiran u rečenici:”SAAB 99 Turbo je vuk u koži janjeta”.
Takodje SAAB 99 Turbo je automobil sa najboljim ubrzanjem od 60 do 160km/h, što ga u to vrijeme čini najbržim automobilom sa 5 sedišta na svijetu u datoj disciplini. Posle silnih uspjeha i testova koji su vozača ostavljali bez daha, SAAB 99 Turbo imao je samo jedan problem, koji mu ipak nije pokvario uspjeh.
Radi se o tome da turbo tehnologija nije savršena, te se tokom vožnje dešavalo da auto iznenada dobije veliku snagu i krene da ubrzava, zbog čega je dobio kritike da nije baš bezbjedan. Taj fenomen sa turbom danas se naziva “turbo rupa” koja je tad bila veoma prisutna, a čak i dan danas nije potpuno otklonjena u verzijama sa jednim turbo punjačem.
Međutim, ovo je SAAB 99 Turbo činilo pravim “neukrotivim konjem” i nije mogao svako da ga vozi, što podržava parolu da SAAB nije za svakoga. Ipak to je bila samo mala mrlja u velikoj slavi koju je SAAB 99 Turbo donio SAAB-u, ali i svijetu automobila. Ne smije se zaboraviti da je 99 Turbo prvi SAAB sa turbopunjačem i osnova za kreiranje čuvenog SAAB-a 900 Turbo. Na kraju dolazi i zaključak da je te 1977. godine SAAB stvorio legendu koja i dan danas živi, a prvi Turbo sa salona u Frankfurtu koji je bio predstavljen u perla beloj boji nalazi se u SAAB muzeju u rodnom gradu Trollhattan-u.
Neke od verzija SAAB-a 99:
SAAB 99 EMS: Sportska varijanta SAAB-a 99 uvedena 1972. godine. U početku je bio dostupan sa 2 vrata, kasnije sa 3 vrata. Dolazi sa novim elektronski kontrolisanim ubrizgavanjem goriva. (Električno, Manuelni menjač, Specijal) je prevod skraćenice EMS, odnosno slovo “E” se odnosi na elektronsko ubrizgavanje, “M” na tip transmisije, a slovo “S” oznaka za specijalnu ediciju. Ovo je bila sportska varijanta SAAB-a 99 koji je iz motora zapremine 2,0 litra izvlačio 115ks, a ogibljenje je bilo tvrđe podešeno.
SAAB 99 GL: Oznaka označava paket opreme Grand Luks, a motor dolazi uz jedan karburator i ima 99ks.
SAAB 99 GLs: Oznaka označava paket opreme Grand Luks Super,a on je u stvari samo nadgradnja na paket GL jer ovde motor dolazi sa 2 karburatora i 110ks.
Tehničke specifikacije za SAAB 99 Turbo:
Motor: SAAB B serija motora; dobijen od Triumph-a pa modifikovan od strane SAAB-a; 2,0L(1985cm3), 4-cilindara redni, SOHC 8v(jedna bregasta u glavi motora, 2v po cilindru); prečnik cilindra/Hod klipa 90mm/78mm; Kompresija 7.2:1;Garrett T3 turbo punjač(0.7bar-a); Bosch elektronski kontrolisano ubrizgavanje goriva; specifična snaga od 73ks po litru zapremine; motor postavljen napred u poduznom položaju; blok motora od gvozdja, glava od aluminijuma.
Menjač: Manuelna 4-stepena transmisija koja snagu prenosi na prednju osovinu.
Ogibljenje: Tvrđe podešeno u odnosu na standardan SAAB 99; napred viljuške sa coil oprugama(amortizer i opruga u celini); pozadi trougaona ramena i coil opruge; disk kočnice na sva četiri točka.
Dimenzije(D/Š/V)i masa: 4394mm/1689mm/1435mm, međuosovinsko odstojanje 2477mm; masa 1130kg; 130ks po jednoj toni težine.
Perfomanse: Iz mjesta do 100km/h za 9s, a maksimalna brzina: 200km/h(124Mp/h).
Jovan Raičević
SAAB CLUB SERBIA
Turbo Portal
